Vanaf 1 januari 2017 zal Nederland beschikken over een rechtbank die zich speciaal toelegt op het beslechten van internationale (handels)conflicten door Nederlandse overheidsrechters. The Netherlands Commercial Court is on it’s way! In de hoogtijdagen van de bezuinigingen op de rechterlijke macht is dit een ontwikkeling die lof verdient.

Met gespecialiseerde rechtspraak investeert Nederland in haar hoge positie op de Rule of Law Index van het World Justice Project. Nederland scoort met een over-all vijfde plaats al jaren zeer hoog op deze wereldwijde index van rechtsstaten. Gaat het om civil justice, dan is Nederland de nummer één van de wereld. Nederlandse rechtspraak staat bekend als onafhankelijk, onpartijdig, niet te duur en tamelijk snel. Voeg daar met de komst van The Netherlands Commercial Court ook gespecialiseerd, faciliterend en toegankelijk aan toe, en de concurrentie met internationale arbitrage instituten en andere commercial courts is compleet. Dit is belangrijk, want ondanks ons degelijke, betrouwbare rechtssysteem, laten internationale ondernemingen Nederland als plek voor geschilbeslechting tegenwoordig vaker links liggen. Dat is dus niet te wijten aan de kwaliteit van onze rechtspraak, maar aan andere factoren, zoals marketing inspanningen van andere instituten, maar ook het ontbreken van executieverdragen met bijvoorbeeld de Verenigde Staten kan een bezwaar zijn. Zwitserland staat bekend als neutraal en is daarom een geliefde plek om arbitrages te voeren. En Londen heeft enorm geïnvesteerd in de marketing van haar Commercial Court. In Nederland zijn de afgelopen jaren wel initiatieven ontplooid om onze rechtsprekende instanties toegankelijker te maken. Zo is de rechtbank Rotterdam dit jaar in de “natte praktijk” ook gestart met een proef om Engelstalig te procederen, opdat de uitspraken over maritiem recht wereldwijd toegankelijker worden. Tegelijkertijd neemt het aantal internationale arbitrages dat in Nederland behandeld wordt, gestaag af. De populariteit van Nederland als plaats van geschilbeslechting kan dus wel een boost gebruiken.

Het bijzondere van dit initiatief is dat de initiatiefnemers de wetgever niet om budget hebben gevraagd, en dat slechts een vrij beperkte wetswijziging nodig is. The Netherlands Commercial Court zal als onderdeel van de rechtbank Amsterdam kostenneutraal gaan opereren. Dat betekent dat het initiatief zichzelf moet terugverdienen uit de te heffen griffierechten. Die zullen dus hoger liggen dan normaal, maar naar verwachting nog steeds lager dan in arbitrage. Internationale handelsconflicten kunnen na een wetswijziging in het Engels beslecht worden door gespecialiseerde overheidsrechters. Het ziet er bovendien naar uit dat partijen veel vrijheid wordt gegund in het maken van procesafspraken. Anders dan bij ‘gewone’ overheidsrechtspraak, waar de rechter vaak tamelijk star de hand houdt aan de procesreglementen, waar men aan bewijslevering niet meer toekomt, en waar je soms twee jaar op een vonnis wacht, belooft de NCC snel, efficiënt en doeltreffend te zijn.

Om die efficiëntie te bewerkstelligen, zal aan het begin van de procedure een regiezitting gehouden worden. Die regiezitting is bedoeld om partijen in staat te stellen aan te geven waar het geschil werkelijk om gaat en om de orde te bepalen. Zijn er voorvragen die eerst beantwoord moeten worden? Moeten er getuigen gehoord worden om meer duidelijkheid te krijgen over bepaalde deelvragen? Dat wordt gefaciliteerd. En anders dan in ‘gewone’ procedures voor de Nederlandse rechtbanken, zal hetgeen ter zitting voorvalt, worden vastgelegd door court reporters. Dat is vooral bij getuigenverhoren een groot voordeel. Getuigenverklaringen worden betrouwbaarder, als die woordelijk worden vastgelegd. Bovendien zullen alle zaken door een meervoudige kamer behandeld worden, en zullen rechter en griffier zich intensief met de processuele kant van de zaak bemoeien. Daarbij behoren communiceren per e-mail en zelfs conference calls met de rechter tot de mogelijkheden.

Slechts om het mogelijk te maken dat partijen in het Engels procederen en een Engelstalig vonnis krijgen, is een wetswijziging nodig. Voor het overige volstaat ons procesrecht, waarmee de advocatuur uitstekend uit de voeten kan. Beslechting door The Netherlands Commercial Court is een keuze die partijen bij overeenkomst kunnen maken, ook nadat het geschil is ontstaan.

The Netherlands Commercial Court zal niet alleen in eerste aanleg maar ook in hoger beroep rechtspreken. Ook de hoven zullen voorzien worden van gespecialiseerde rechters die de Engelse taal uitstekend beheersen. Dat betekent dat ook de Hoge Raad – in cassatie – geconfronteerd zal worden met Engelstalige uitspraken die hij moet interpreteren. Het zal interessant zijn te zien hoe de Hoge Raad daarmee omgaat en hoe The Netherlands Commercial Court na een eventuele terug verwijzing van de zaak naar het hof, zal omgaan met een in het Nederlands gesteld arrest van de Hoge Raad.

The Netherlands Commercial Court is een mooi en veelbelovend initiatief. Het zal de gewone gerechten ontlasten, doordat grote handelsgeschillen niet langer een te grote belasting op de organisatie van de gerechten leggen. Als dit lukt, zal dat ook positieve gevolgen hebben voor de ‘gewone’ rechtspraak. Te zware belasting van het gerechtelijk apparaat zorgt voor achterstanden bij de planning van zittingen en in het wijzen van vonnis of arrest. The Netherlands Commercial Court zal zich naar verwachting op termijn bezighouden met circa 100 zaken per jaar. De verwachting is dat jaarlijks 25 zaken behandeld zullen worden in hoger beroep. The Netherlands Commercial Court biedt geen oplossing voor het gebrek aan executieverdragen, waardoor Nederlandse vonnissen in bijvoorbeeld de Verenigde Staten niet tenuitvoergelegd kunnen worden. Wel biedt het veel deskundigheid en flexibiliteit in geschillen die zich hier te lande afspelen. Het is te hopen dat partijen die nu mogelijk hun heil zoeken in commercial courts in Londen, arbitrages in Geneve of Singapore, de Nederlandse rechter weer beter zullen weten te vinden in internationale geschillen. Hopelijk versterkt dit de reputatie van de Nederlandse rechtspraak nog verder.

Ik kijk uit naar de komst van The Netherlands Commercial Court, dat open zal staan voor zaken die mijn kantoor behandelt, zoals commerciële- en handelsgeschillen, IT geschillen, en zelfs voor bepaalde vennootschapsrechtelijke geschillen.

Rieneke Reijnen